Zapamiętywanie informacji w mózgu

Wszystko zaczyna się i kończy w naszym mózgu – miliony szarych komórek zwanych neuronami przetwarzają rzeczywistość, którą odbieramy zmysłami. Neurony, połączone między sobą i wymieniające się informacjami, sprawiają że myślimy, zdajemy sobie sprawę z otaczającego nas świata, z własnego istnienia, pamiętamy epizody z przeszłości.

W neuronach przechowywana jest nasza wiedza. Każda informacja, jaką pamiętamy, jest pamiętana przez różne neurony, dużą ich ilość, czasem nawet w różnych obszarach mózgu (np. jedna część mózgu pamięta co ktoś do Ciebie powiedział, druga jaką wtedy intonację głosu miała dana osoba, trzecia część mogła zapamiętać jakie wtedy miałeś emocje). Żadna informacja nie ma swojego konkretnego "adresu", pod którym można ją znaleźć.

Nie mamy ponumerowanych obszarów pamięci, a każda informacja jest pamiętana przez mózg w dość rozmyty sposób: informacje uporządkowane są skojarzeniami, a struktura uporządkowania wygląda trochę jak sieć pająka. Mózg (podświadomość) nie szuka informacji pod konkretnym adresem, lecz przechodzi od skojarzenia do skojarzenia, zmierzając do szukanej informacji. Jesteśmy w stanie łatwo przypomnieć sobie informacje, o której przed chwilą myśleliśmy (przejście do węzłów "sieci pamięci" odpowiadających za to, co przed chwilą myśleliśmy, jest szybkie). Mózg "optymalizuje" dostęp do ważnych informacji (tych, do których sięgamy często) i tych, do których sięgnęliśmy niedawno. Optymalizacja polega na tym, iż im częściej przecieramy jakiś szlak naszej "sieci pamięci" tym łatwiej (i szybciej) nasz mózg będzie w przyszłości poruszał się tym szlakiem.

Mózg zapamiętuje informacje poprzez skojarzenia? Przypominając sobie jakąkolwiek informacje używamy skojarzeń. Gdy chcemy sobie przypomnieć, co jedliśmy na obiad: kojarzymy fakty, przechodząc od jednego skojarzenia do drugiego – myślimy o tym co pamiętamy: czas obiadowy, kuchnia, talerz, widelec, i... bingo! Po skojarzeniu wszystkiego co się wiąże z obiadem, nasz mózg doszedł do informacji, która miała być przypomniana – "co jedliśmy na obiad?". Ta informacja "sama doszła" do naszej świadomości gdy tylko pomyśleliśmy o tym co kojarzy się z obiadem: o tym czym jedliśmy obiad, w jakim otoczeniu, itp. Co się przez ten czas działo w mózgu? Podświadomość szukała danej informacji w naszych komórkach. Przechodząc od jednego skojarzenia do drugiego, doszła do szukanej informacji.

Zapamiętywanie poprzez skojarzenia odbywa się w podświadomości. Szczególnie dobrze kojarzą nam się obrazy, dźwięki, zapachy – to z czym ludzkość spotyka się od zawsze. Słabo kojarzymy tekst z podręcznika, szczególnie taki bez obrazków. Ewolucja wykształciła naszą pamięć do pamiętania tego, co spotykaliśmy w naszym otoczeniu. Do przeżycia potrzebowaliśmy pamiętać jak wyglądały niebezpieczne dla nas zwierzęta, jakie dźwięki wydawały, jak pachniały trujące rośliny. Mnemotechnika to sztuczki pozwalające efektywnie skojarzyć to, co trudno jest nam naturalnie zapamiętać (np. tekst, numery) z tym, co zapamiętujemy łatwiej (obrazy, dźwięki). 

Poniżej zostaną zaprezentowane techniki pamięciowe zwiększające efektywnośc nauki.

Mnemotechnika (gr. 'mneme' = 'pamięć')

Pamięć działa poprzez skojarzenia. Tzw. mnemotechniki były już znane starożytnym Grekom. 

Przykład zastosowania: przypuśćmy, że masz zapamiętać nr kodu pocztowego: 56-789. Czy będziesz mieć problemy z zapamiętaniem tego numeru? Pewnie nie, jeśli tylko skojarzysz: 5, a każda następna cyfra jest o 1 większa. W mnemotechnice chodzi o dostrzeżenie łatwej do zapamiętania zależności pomiędzy informacją, którą już pamiętasz, a tą którą chcesz zapamiętać. Sęk, w tym aby zależność była łatwiejsza do zapamiętania niż docelowa informacja do zapamiętania: wtedy mimo, że "nie pamiętasz" tego co masz pamiętać, jesteś w stanie przypomnieć sobie szybko tę informacje korzystając z zapamiętanej zależności. Rzadko znajduje się zależność tak oczywistą jak "każda następna cyfra jest o jeden większa"; zwykle zależności są (z pozoru) skomplikowane. Mnemotechniki to zbiór gotowych technik, które ułatwiają wymyślanie takiej zależności do wielu informacji.

Zasady skojarzeń


HAKI
...

ŁAŃCUCH

W tej metodzie kojarzysz ze sobą kolejne pozycje, zwykle używając wymyślonej, zabawnej historii. Jeśli np. masz zapamiętać jakiś ciąg elementów, szczególnie w odpowiedniej kolejności, to ta metoda jest odpowiednia.

Przykład:
Załóżmy, iż masz zapamiętać następującą listę zakupów: chleb, jajka, masło, pomidory, mleko.
Jak szybko zapamiętasz tę listę? Jaką będziesz mieć pewność, że wszystko sobie przypomnisz jutro? Za tydzień? Dzięki tej metodzie szansa na przypomnienie znacznie się zwiększy. Pamiętajmy: skojarzenia. Aby wymyślić dobre skojarzenia potrzebna jest wyobraźnia. Skojarzenia – wyobrażenia wykorzystujące wszystkie zmysły (wzrok, słuch, węch, dotyk) i te skojarzenia, które są zabawne, przesadzone, niezwykłe, dziwne – są dobre, bo zapadają w pamięci.

A więc zaczynamy z naszym przykładem:

Pierwszy mamy chleb. Wyobraź sobie, że wchodzisz do sklepu spożywczego. Pierwsze co rzuca się w oczy to dostawa świeżego chleba. Czujesz jego zapach, wyobrażasz sobie jaki musi być smaczny. Dostawca, niezdarnie przeciągając skrzynie z pieczywem, zahacza o półkę, na której znajdują się jajka... i tak! oczywiście – wszystkie spadają rozbijając się! Powstaje przy tym duży hałas (aż bolą Cię od niego uszy) i zamieszanie w sklepie. Jedno jajko rozbiło się na bucie chłopca, który stał akurat przy kasie i trzymał w ręku masło. Chłopak się zdenerwował, rzucił masło na podłogę... masło rozwaliło się robiąc jeszcze większy miszmasz. Podłoga wysmarowana jajkami i masłem była bardzo śliska. Sprzedawca próbując podejść, aby zrobić porządek, pośliznął się... spróbował się złapać półki z pomidorami... lecz była zbyt słabo przymocowana i zleciała, a pomidory wysypały się mu na głowę robiąc na niej zupę pomidorową. W tym momencie jakiś chłopiec wbiegł do sklepu i zapytał w pośpiechu "czy jest mleko?", po chwili zauważył całą tę dziwną sytuacje i się roześmiał.

Ta historia była "głupia", nierealna, zwariowana, zabawna, niezwykła, dziwna (zupełnie jak sen) – zapadająca więc łatwo (i na długo) w pamięci. Jeśli tylko będziesz w stanie przypomnieć sobie tę historię, przypomnisz sobie również wszystkie pozycje, które były do zapamiętania. Pomyślisz pewnie, że to jest sposób dookoła. Ale działa!

Często lepiej wymyślić głupią historyjkę, poświecić trochę więcej czasu, ale dzięki tej historyjce skojarzyć lepiej to, co masz zapamiętać, niż próbować bezmyślnie - tradycyjnie powtarzać informacje, które masz zapamiętać. Zapamiętywanie poprzez świadome wymyślanie skojarzeń z czasem staje się naturalniejsze, historyjki nie muszą być wymyślne, a przebiegnięcie ich w myślach może trwać zaledwie kilka sekund.

Źródło: http://szybkanauka.net/

ALFABET KODÓW - zapamiętywanie długich liczb

Numery telefonów, PIN, adresy, kody, daty, itd. – czy nie wspaniale byłoby móc to wszystko pamiętać z łatwością? Można! Trzeba tylko wymyślić, zapadające w pamięć, skojarzenia pomiędzy liczbami, a czymś co zapamiętujemy łatwiej niż liczby.

Aby łatwo zapamiętywać liczby, należy najpierw zapamiętać "alfabet kodów", który jest poniżej. Każdej cyfrze od 0 do 9 odpowiada pewna spółgłoska. Gdy tylko będzie trzeba zapamiętać jakiś numer, przekształcisz go w podane spółgłoski, dodasz samogłoski i będziesz mieć wyraz, najlepiej rzeczownik, który będziesz mógł sobie wyobrazić, skojarzyć w jakieś historii – dzięki czemu łatwo zapamiętać. W efekcie łatwe zapamiętywanie liczb, o dowolnej długości, będzie równie łatwe jak wymyślanie zabawnych historyjek.

"Alfabet kodów" (używany jest od wieków)

W kodzie występują tylko spółgłoski. Samogłoski (i typowo polskie spółgłoski, np.: sz, ś, ć) nie będą niosły ze sobą informacji o numerze, lecz będą "wypełniaczem" potrzebnym aby utworzyć wyraz.

Jak łatwo zapamiętać ten "alfabet"? Możemy posłużyć się skojarzeniami, np. t i d mają pojedynczą pionową kreskę, więc reprezentują cyfrę 1. Inne pomocne skojarzenia znajdziesz poniżej, ale możemy wymyślić własne.

Teraz załóżmy, iż mamy zapamiętać liczbę "49"; jest to sala w jakiej będzie lekcja. Najpierw kodujemy 49 na literki kodu:

4 = r
9 = b lub p (wybieramy sobie literę, która bardziej będzie pasować)

A więc mamy r i b lub p. Dodajemy teraz jakieś samogłoski aby utworzyć z tego wyraz, najlepiej rzeczownik, aby móc sobie daną rzecz wyobrazić, a wiec łatwo skojarzyć. Np. RyBa. Teraz kojarzymy rybę z salą, w której będziemy mieć lekcję. Np. wyobraźmy sobie, że w danej sali lekcyjnej jest gadająca, złota ryba. Gdy tylko pomyślimy o sali wykładowej, przypomni się nam pewnie ryba, a wyraz rybałatwo rozkodujemy na liczbę 49.

50 liczb, zakodowanych na przykładowe wyrazy, które łatwo skojarzyć:

Nie trzeba uczyć się powyższej tabelki na pamięć, jest ona po to aby pokazać jak można zakodować kolejne liczby na wyrazy. Możemy znaleźć inne wyrazy, które nam będą lepiej zapadały w pamięci. Choć wyraz można utworzyć sobie też na poczekaniu, to warto pamiętać przynajmniej pierwszych kilkanaście wyrazów, które najczęściej się używa, gdyż wymyślanie wyrazów zajmuje trochę czasu.

Przykładowo mamy zapamiętać numer: 15395781. Znalezienie wyrazu zawierającego w kolejności spółgłoski t/d, l, m, p/b, l, k/g, f/w, t/d jest raczej niemożliwe lub przynajmniej trudne. Tak długie liczby należy rozbić na mniejsze. Np. 15-395-781. Teraz trzeba znaleźć trzy wyrazy. Jeśli będzie trudno – zawsze można podzielić numer w inny sposób, np. 153-95-7-81.

Pierwszy (15) ma mieć spółgłoski t/d, l. Hmm, chwila myślenia... (lub spojrzenie na tabele powyżej) i mamy np. TaLerz.
Następny wyraz, do liczby 395: m, p/b, l ?
Np. mebLe.

781= k/g, f/w, t/d ?
Np. kwiat.

Zadaną liczbę zakodowaliśmy jako talerz, meble, i kwiat. Teraz należy wymyślić jakieś skojarzenie tych trzech rzeczowników. Np. wyobraźmy sobie latający po pokoju talerz, który kręcąc piruety, nie wyrobił się, wpadł na meble, i... się stłukł! Starajmy się przy tym, by ta scena była jak najbardziej "żywa" – wyobraź sobie dźwięk rozbijanego talerza, zapach mebli, itp. – więcej skojarzeń i użycia zmysłów w wyobraźni sprawi, że lepiej zapamiętamy daną scenę.

A co z ostatnim wyrazem? Kwiat. Możemy wyobrazić sobie kwiaty, które widząc rozbity talerz tak się przeraziły, że wypadły z wazonu ("poczujmy" zapach kwiatów, usłyszmy i może nawet poczujmy na spodniach, wylaną z wazonu wodę! – to pomoże w zapamiętaniu).

Czy jesteś teraz w stanie przypomnieć sobie powyższą historię, a przynajmniej ich głównych "bohaterów"? Jeśli tak, to gratuluje, zapamiętałeś właśnie liczbę 15395781, gdyż "TaLerz" rozkodujesz sobie na liczbę "15", MeBLe na "395", a KWiaT na "781".
15-395-781 = 15395781.

Jaka lekcja z tego wynika, jakie praktyczne korzyści? Przy zapamiętywaniu numerów – duże. 

LOCI

PARY SKOJARZEŃ

SŁOWO-KLUCZ

SYSTEM POWTÓREK